Thuyết minh là gì? những hình thức kết cấu văn bản thuyết minh?

Trong quá trình học tập tại thời kỳ trung học, kiên cố hẳn những bạn đã được tiếp cận bởi nhiều loại văn bản, trong đó sở hữu văn bản thuyết mình, một loại văn bản thông dụng bởi ý nghĩa mà nó mạng lại. Thuyết minh hay văn bản thuyết minh cung cấp tri thức tới người đọc những gì khách quan nhất, chính xác nhất phản ánh thông qua “tác phẩm” của người truyền đạt. Để hiểu hơn về thuyết minh, những hình thức kết cấu văn bản thuyết minh, tác giả sẽ sở hữu những phân tích cụ thể hơn trong bài viết dưới đây, hi vọng nó sẽ sở hữu giá trị tham khảo với mọi người.

Dịch vụ Luật sư tư vấn pháp luật qua điện thoại: 1900.6568

một. Thuyết minh là gì?

Theo Từ điển Tiếng Việt của viện tiếng nói của một dân tộc học(Hoàng Phê chủ biên),thuyết minh là nói hoặc giải thích cho người ta hiểu rõ hơn về những sự kiện,sự việc hoặc hình ảnh đã đưa ra (chẳng hạn thuyết minh ảnh triển lãm, thuyết minh phim, thuyết minh một bản vẽ thiết kế nào đó).

Còn theo Từ điển từ Hán Việt (NXB Thành phố Hồ Chí Minh 2003) Giáo sư Phan Văn những phân biệt hai nghĩa khác nhau của từ thuyết minh:

-Nghĩa thứ nhất: Thuyết minh là nói rõ, giải thích, giới thiệu

-Nghĩa thứ hai: Thuyết minh là bản hướng dẫn cách sử dụng.

Thuyết minh là việc thực hiện giới thiệu, trình bày, khái quát, miêu tả chính xác khách quan về cấu tạo, tính chất, quan hệ, giá trị,… của một sự vật, hiện tượng, sự kiện, hoàn cảnh, một vấn đề của tự nhiên, xã hội và con người thông qua lời nói hoặc văn bản cụ thể.

Ở một nghĩa khác, thuyết minh cũng được hiểu là một kỹ thuật được sử dụng trong giọng nói (thường là việc dịch từ ngoại ngữ về tiếng bản địa), trong phim ảnh, sân khấu, truyền hình.

Mục đích của thuyết minh cung cấp tri thức khách quan về mục tiêu, sự việc được thuyết minh; cung cấp tri thức xác thực, hữu ích cho con người ở mọi lĩnh vực đời sống.

Thuyết minh trong Tiếng anh là “Naration“.

2. những hình thức kết cấu văn bản thuyết minh:

Trong 6 kiểu văn bản đã được học ở chương trình ngữ văn THCS như:văn bản tự sự ,văn bản biểu cảm,văn bản nghị luận,văn bản thuyết minh,văn bản điều hành,thì văn bản thuyết minh là kiểu văn bản lần lần đầu tiên được đưa vào chương trình tập làm văn. Đây là loại văn bản thông dụng, sở hữu phạm vi sử dụng phổ biến trong đời sống. Đã từ lâu nhiều nước trên thế giới đã đưa kiểu văn bản này vào chương trình học cho HS như Nhật Bản,Trung Quốc… sở hữu thể nói, văn bản thuyết minh được sử dụng rộng rãi.Ví như lúc chế tạo một thứ máy móc nào đó nhà sản xuất đều tất nhiên bản thuyết minh để ta hiểu tính năng, cấu tạo, cách sử dụng, bảo quản; hay một danh lam thắng cảnh, ở cổng vào người ta đều ghi lời giới thiệu về lai lịch, sơ đồ thắng cảnh…

Trong thực tế thị trường, vì điều kiện và hoàn cảnh thực tế, chúng ta sở hữu thể ko được đi thăm quan mọi thắng cảnh, di tích lịch sử- văn hóa nổi tiếng, thưởng thức những sản vật quý của nhiều vùng quê, ko biết hết về cuộc đời, sự nghiệp của nhiều danh nhân hay những tác giả, tác phẩm văn học nổi tiếng, sở hữu giá trị,… Nhưng chúng ta cũng sở hữu thể nắm bắt được những đặc điểm của chúng qua những bài văn thuyết minh.

Như chúng ta đã biết, khác với văn bản tự sự, miêu tả, biểu cảm hay văn bản nghị luận; văn bản thuyết minh đa số trình bày tri thức một cách khách quan, giúp con người hiểu biết được đặc trưng, tính chất của sự vật hiện tượng và biết cách sử dụng chóng vào mục đích sở hữu tiện lợi con người .Văn bản thuyết minh gắn ngay tắp lự với tư duy khoa học,nó đòi hỏi sự chính xác, rạch ròi.

Trước lúc đi vào hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh, tác giả muốn nêu rõ một vài vấn đề về văn bản thuyết minh.

 Thứ nhất, văn bản thuyết minh là văn bản thông dụng, được chia thành 03 loại phổ biến:

– Văn bản thuyết minh trình bày, giới thiệu.

– Văn bản thuyết minh sở hữu tính chất thực dụng.

– Văn bản thuyết minh sở hữu tính nghệ thuật.

Thứ hai, đặc điểm của văn bản thuyết minh:

– Văn bản thuyết minh phải sở hữu tính chuẩn xác:

+ Tri thức phải chân thực, khách quan, khoa học.

+ Chuẩn xác là yêu cầu lần đầu tiên và cũng là yêu cầu rất cần thiết nhất của mọi văn bản thuyết minh.

Để đạt được sự chuẩn xác cần:

+ Tìm hiểu thấu đáo trước lúc viết

+ Thu thập đầy đủ tài liệu tham khảo, tìm được tài liệu sở hữu giá trị…

+ nhắm thời điểm xuất bản của những tài liệu để sở hữu thể cập nhật những thông tin mới và những thay đổi thường sở hữu.

– Văn bản thuyết minh phải sở hữu tính hấp dẫn:

Tính hấn dẫn: Lôi cuốn, thu hút sự ưa chuộng.

Một số biện pháp làm cho văn bản thuyết minh hấp dẫn:

+ Đưa yếu tố cụ thể sinh động, con số chính xác.

+ So sánh để làm nổi bật sự ko giống nhau, khắc sâu vào trí nhớ người đọc.

+ Câu văn biến hóa tránh đơn điệu.

+ Phối hợp nhiều loại kiến thức để mục tiêu cần thuyết minh được soi rọi từ nhiều mặt.

Thứ ba, những phương pháp thuyết minh trong văn bản thuyết minh.

Muốn làm một bài văn thuyết minh cần phải sở hữu tri thức. Muốn sở hữu tri thức phải biết quan sát, học tập, tích luỹ kiến thức. Quan sát ở đây ko giản đơn là nhìn, xem mà phải được xuất phát hiện đặc điểm tiêu biểu của sự vật, phân biệt được dòng chính dòng phụ. Sau đó phân tích xem mục tiêu thuyết minh sở hữu thể chia làm mây bộ phận, mỗi bộ phận sở hữu đặc điểm gì và quan hệ giữa những bộ phận. lúc đã sở hữu tri thức rồi, cần vận dụng phương pháp nào cho phù hợp.

+ Phương pháp nêu định nghĩa, giải thích: lúc định nghĩa, giải thích, người viết phải xác định được mục tiêu thuộc vào loại sự vật, hiện tượng nào, từ đó chỉ ra nguồn gốc, cấu tạo, đặc điểm riêng, cách sử dụng, cách chế tạo ra nó.lúc nêu định nghĩa người viết thường sử dụng từ “là”để biểu thị phán đoán.

+ Phương pháp liệt kê, nêu ví dụ, số liệu: Phương pháp này đòi hỏi người viết lúc đưa ví dụ và số liệu phải khách quan, chính xác, đáng tin cậy.

+ Phương pháp so sánh: Đây cũng là một phương pháp sử dụng phổ biến trong văn bản thuyết minh.

+ Phương pháp phân loại, phân tích: Trong quá trình thuyết minh, đối với sự vật nhiều, nhiều cá thể thì nên phân loại để trình bày cho rõ ràng, hoặc một mục tiêu sở hữu nhiều bộ phận, nhiều mặt thì nên phân ra từng bộ phận, từng mặt để lần lượt tình bày.

lúc thuyết minh một mục tiêu, người ta thường sử dụng đan xen kết hợp nhiều phương pháp thuyết minh khác nhau nhằm thoả mãn những yêu cầu trình bày hoặc giới thiệu,giải thích( Hầu như ko sở hữu văn bản thuyết minh nào chỉ sử dụng duy nhất một phương pháp thuyết minh).

Chẳng hạn trong văn bản “Cây dừa Bình Định”(N.V 8) sở hữu đoạn người viết sử dụng phương pháp liệt kê: Cây dừa cống hiến tất cả của cải của mình cho con người:thân cây làm máng, lá làm tranh, cọng lá chẻ nhỏ làm vách, gốc dừa già làm chõ đồ xôi, nước dừa để uống, để kho cá, kho thịt, nấu canh, làm nước mắm…”;sở hữu đoạn tác giả sử dụng phương pháp nêu số liệu: Trên những chặng đường dài suốt 50,60 km chóng ta chỉ gặp cây dừa” để chứng minh cho ý kiến: ở Bình Định, dừa là đa số, là tất cả”.

Từ đó ta sở hữu thể kết luận: lúc làm bài văn thuyết minh phải vận dụng nhiều phương pháp thuyết minh.Bởi vì, hơn những kiểu văn bản khác,văn bản thuyết minh do yêu cầu nội tại, đòi hỏi sự nhiều của những phương pháp trình bày. Đây là một đặc trưng rất cần thiết trong phương pháp viết bài văn thuyết minh.

Kết cấu của văn bản thuyết minh được giải thích hầu hết là tương tự như nhau, theo đó, đều cho rằng đó là cách tổ chức, sắp xếp những thành tố của văn bản thành đơn vị thống nhất, hoàn chỉnh, sở hữu ý nghĩa.

Hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh phải phù hợp với mối liên hệ bên trong của mục tiêu, với môi trường xung quanh và sở hữu quá trình nhận thức của con người.

Văn bản thuyết minh sở hữu những hình thức kết cấu sau:

– Kết cấu theo thời gian;

– Kết cấu theo ko gian;

– Kết cấu theo trật tự logic của mục tiêu thuyết minh và nhận thức của người đọc;

– Kết cấu hỗn hợp.

Việc sắp xếp ý trong bài tập làm văn nói chung và sắp xếp ý trong bài văn thuyết minh nói riêng là làm việc rất rất cần thiết. mục tiêu thuyết minh rất nhiều.Vì thế,việc sắp xếp ý cũng nhiều, muôn màu muôn vẻ. lúc sắp xếp ý, GV cần lưu ý HS: Cần phải dựa vào từng dạng bài thuyết minh để sở hữu cách sắp xếp ý cho phù hợp. Sau đây,sở hữu thể gợi ra một số cách sắp xếp ý cơ bản:

+ Sắp xếp ý theo trình tự :Đặc điểm – cấu tạo – công dụng. Cách sắp xếp ý này phù hợp với bài TM về thiết bị như: Giới thiệu chiếc xe đạp hay một loài cây nào đó.

+ Sắp xếp ý theo trình tự: Đặc điểm – cấu tạo – sự xuất hiện và những giai đoạn phát triển trong lịch sử. Cách sắp xếp này phù hợp với kiểu bài TM những mục tiêu gắn với truyền thống văn hoá của dân tộc nh- giới thiệu chiếc áo dài Việt nam hay chiếc nón lá Việt nam; giới thiệu món ăn dân tộc.

+ Sắp xếp ý theo trình tự:Đặc điểm ko gian (bên trái, bên phải, đằng trước, đằng sau ). Cách sắp xếp ý này phù hợp với kiểu bài thuyết minh về danh lam thắng cảnh.

+ Sắp xếp ý theo trình tự: Đặc điểm về nội dung và hình thức; giá văn hoá…Cách sắp xếp ý này phù hợp với kiểu bài giới thiệu về những tác phẩm văn học nghệ thuật, những thể loại văn học.

+ Sắp xếp ý theo trình tự những làm việc:Nguyên liệu –cách chế biến – yêu cầu về thành phẩm (kiểu bài giới thiệu về phương pháp, cách làm thường vận dụng cách sắp xếp ý này).